Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa

 

Gương điềm tĩnh của người xưa:

PHÁN ĐOÁN SỰ VIỆC

Người đời thường tưởng rằng: họa phước đều do từ ngoài mà đến với chúng ta. V́ phán đoán như thế mà ta thường hay sợ:

- Nếu quả thật nghèo là cái khổ mà giàu là cái sướng th́ những người nghèo như Nhan-Hồi, Socrate, đều là khổ hết sao?

- C̣n những bực phú-hữu tứ-phương như Tần-Thủy-Hoàng, Napoléon đều là hạng người sướng nhứt trên đời hay sao?

- Cũng như có người bảo rằng: “Con là nợ, Vợ oan-gia”. Tại sao đối với Socrate có bà vợ rất hung dữ mà ông lại cho là cái phước lớn nhứt đối với ông? Bởi v́ nhờ bà vợ ông mà ông điêu-luyện được cái tánh nhẫn-nại và thản nhiên đối với sự vật trên đời.

- Nếu như, những cái mà thiên-hạ đồng cho là họa, như: “Bần tiện,  bịnh tử, những cái đó có đi lạc vào nhà của các bậc đại-hiền như Trang-Tử hay Epitète th́ cũng không làm ǵ cho bậc ấy nao ḷng”. Sở dĩ người đời đă gây ra bao nhiêu phiền năo cho ḿnh, chẳng ngoài những sự nhỏ mọn không đâu. Nếu ai ai cũng biết thản nhiên đối với sự vật, b́nh tâm mà suy xét cho kỹ th́ sẽ thấy trăm việc đều do ḿnh th́ chín mươi chín việc không đáng cho ta bận ḷng chút nào cả.

Làm cho con người phiền muộn, không phải là tự ở sự vật, chính là ở cái cách phán đoán về sự vật của con người: Ví như cái chết, nếu cái chết là đáng sợ th́ ông Socrate làm sao dám bưng chén thuốc độc mà uống? Nhưng đáng sợ là sự phán đoán rằng cái chết có đáng sợ hay không. Vậy th́, khi ta buồn bực, bối-rối, phiền-năo, ta đừng trách ai, chỉ trách ta, nghĩa là trách cái nhận định của ta mà thôi. Ta nên nhớ rằng:”Người làm nhục ḿnh không phải là kẻ chửi ḿnh, đánh ḿnh, mà do tự nơi ḿnh phán đoán cho rằng nó làm nhục ḿnh. Có kẻ nào làm cho ḿnh giận dữ th́ phải biết rằng chính sự phán đoán của ḿnh nó làm cho ḿnh giận dữ đó...

Chúng ta suy nghĩ kỹ, sự vật trên đời như mảnh gương trong, nếu ḿnh nh́n vào đó mà cười, th́ nó trả cái cười lại cho ḿnh, c̣n nếu ḿnh khóc th́ nó cũng trả cái khóc lại cho ḿnh.

Người đánh ta, ta giận là tại sao? Có phải tại người hay tại ta làm cho ta giận?

Có người sẽ nói: “V́ người ta đánh tôi nên tôi giận. Nhưng nếu ta biết người đánh ta là người mất trí, người hèn hạ, ta có c̣n giận người ấy nữa không? Chắc hẳn là không, nếu ta biết suy xét .

Trái lại, nếu người đánh ta là người tĩnh-táo, đầy đủ trí thức, th́ ắt là ta không khỏi phải nổi cơn giận dữ.

Thế cho nên, cũng th́ một sự việc xảy đến cho ta, mà khi th́ ta điềm tĩnh như thường, khi th́ ta lại bực tức nóng giận. Đó là tại nơi đâu? Có phải là tại nơi sự phán đoán của ta chăng.

Mạnh-Tử có nói rằng: ”Ở đời, đối với người mà gặp phải kẻ dữ với ḿnh bằng một cách ngang ngược, th́ nên coi đó như là ḿnh đi trong bụi bậm mà vướng phải gai góc. Vậy th́, chỉ nên thong thả đứng lại lần lượt chẩm rải gở hết gai góc. Gai góc kia có biết ǵ mà nóng giận?  Chỉ có cách xử được như thế th́ tâm ḿnh sẽ yên lặng, phiền năo sẽ không bận rộn ta và bao nhiêu oán hận cũng tiêu tan. Những sự ngang-ngược phạm đến ta, ta nên coi đó như là chiếc xe lở đâm nhầm ta, như cơn gió dữ tạt vào người ta. Như vậy có ǵ đáng buồn đáng giận?

Cách đối xử với người vợ hung dử của ông Socrate, ông cũng hành động như thế:

Một khi kia, có người bạn đến rủ ông đi sớm. Bà vợ ông la-lối gầm hét om-ṣm. Ông vẫn thản nhiên. Khi ông bước ra đi, bà đứng trên lầu đổ trút thau nước dơ lên đầu ông. Các bạn ông tỏ vẻ bất b́nh phản đối. Riêng ông th́  ông cười và bảo rằng: " Nầy các bạn ơi! Có ǵ lạ đâu! Hễ trời hết gầm thét v́ sấm sét th́ tiếp theo là một trận mưa to”. Ông thản nhiên trở vô nhà thay áo khác.

Một lần khác, ông mời bạn bè đến dùng cơm tại nhà, không biết có việc ǵ giận dữ mà bà bưng cả mâm đồ ăn của ông (thường th́ ông chỉ ăn rau cải) quăng cả ra ngoài cửa sổ. Ông vẫn tươi cười và bảo với các bạn ông rằng: "Th́ có ǵ, bả muốn cho anh em ḿnh ra ngoài sân ngồi ăn cho mát mẻ hơn”. Quá sức tức tối, bà bèn vác chổi ra sân quơ luôn các đồ ăn mà ông đang lượm để sắp vô mâm. Các bạn ông giận đỏ mặt, tính muốn gây sự với bà nhưng ông biết trước đă nắm tay các ông bạn lại và ôn-tồn bảo: "Ví dụ anh em ta đang ngồi ăn, rủi bị một con gà mái nhảy xổ vào làm văng cả bát dỉa, các anh có đi gây sự với nó không?”  

Nếu một người nào khác gặp phải những trường hợp nầy chắc chắn là đă mất sự điềm tĩnh rồi vậy.

Thế nên, không phải tại nơi sự vật xảy đến cho ta, nó làm cho ta vui mừng hay giận dữ, mà chắc chắn là tại sự phán đoán của ta nó làm cho ta vui mừng hay giận dữ mà thôi.

(Trích trong bài "Thanh lọc cuộc đời" của Đạo trưởng NGỌC HUỆ CHƠN)

 

Thiên-Lư Bửu-Ṭa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674

Website: www.thienlybuutoa.org     Email    Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT

Thông bạch in Kinh