Tĩnh Dạ Tứ     Nguyên tác Lý Bạch

 

Lý Bạch (701-762) đời Thịnh Ðường cùng với Vương Duy (699-761) và Ðỗ Phũ (721-770) là các thi nhân hàng đầu của Trung Quốc.  Lý Bạch để lại hơn một ngàn bài thơ.  Qua lối sống và thi văn của Lý Bạch, Ông thuộc trường phái lãng mạng (romantism), tự do, phóng túng, đột phát và thách thức quy ước.  

 

Theo "Đường Thi" của Trần Trọng San, bài Tĩnh Dạ Tứ bản chữ Hán dưới đây có khác đôi chút với một bản chữ Hán từ một nguồn gốc khác.  Dù chỉ khác có một chữ, nhưng vì nghĩa của chữ Hán rất xúc tích, chữ đó cũng thay đổi được ý và sự hợp lý của hoàn cảnh.  Bài của Trần Trọng San, chữ giữa của câu đầu là KHÁN có nghĩa là XEM.  Bài kia chữ giữa của câu đầu là MINH có nghĩa là SÁNG.  Vì bài thơ được chép đi chép lại trong hơn mười mấy thế kỷ qua, khó mà biết được chữ nào đúng chữ nào sai.

 

 

Chữ KHÁN là chủ động từ chỉ một hành động của thi nhân.  Nếu đang xem hay ngắm ánh trăng, có thể nào ngỡ ánh trăng là sương không?  Nếu đang ngắm trăng, thì trong câu thứ 3, còn ngẩng đầu lên xem trăng để làm gì?  Chữ MINH tả một trạng thái của cảnh vật và không nói đến một chủ động nào.  Vì không để ý đến ánh trăng nên mới ngỡ ánh trăng là sương.  Và sau đó biết mình nhầm, mới ngửa mặt nhìn trăng.  Ở đây tôi không dám cả quyết chữ KHÁN là sai, nhưng theo ý thơ thì chữ MINH hợp tình hơn.  Mong các bạn cho thêm ý kiến.   Phí Minh Tâm  

 

Phỏng dịch:

                 Ðêm vắng

Ánh trăng vằng vặc sáng thành giường,

Ngở tưởng trước thềm đọng giọt sương;

Ngước mắt mơ trông vầng nguyệt rạng,

Cuối đầu oặn thắt nhớ quê hương..

TLC Dec/2/2003