Giang dao hay gian dao? (Le Anh Dung)

Chữ và nghĩa:

Giảng đạo hay giản đạo?

Nguyễn Văn Kinh (1890-1945)

Bìa GIẢN ĐẠO YẾU NGÔN bản in 1955

Tiền bối Nguyễn Văn Kinh (1890-1945) là con thứ ba của ông Trần Văn Khá và bà Thái Thị Ban, người thôn Bình Lý, tỉnh Gia Định (nay thuộc xã Bình Mỹ, huyện Củ Chi). Năm 1902 ông Kinh tu theo Minh Sư, đến năm 1920 tiếp tục học đạo với Lão sư Nguyễn Đạo Tương ở xã Hữu Đạo, quận Cai Lậy, tỉnh Mỹ Tho. Cả hai cùng là môn đồ của Thái lão sư Trần Đạo Quang. Do căn bản này, ông Kinh thông chữ Hán, biết nghề đông y.

Sau khi cùng với đông đảo thầy trò Minh Sư quy hiệp Cao Đài, ông Kinh thọ Thiên phong Ngọc giáo sư ngày 08-6 Bính Dần (thứ Bảy 17-7-1926). Ông Kinh là người thứ chín trong số 28 môn đệ được Thầy điểm danh ký tên vào Tờ khai đạo đề ngày 07-10-1926 gởi Quyền thống đốc Nam Kỳ Le Fol. Khi các tiền bối chia nhau làm ba nhóm đi phổ độ Lục Tỉnh (từ tháng 10-1926) thì ông Kinh cùng với ông Nguyễn Đạo Tương vốn thông kinh giỏi điển, lãnh nhiệm vụ thuyết giảng giáo lý, lần lượt trợ giúp cả ba nhóm phổ độ.

Ngày 03-3 Ất Dậu (thứ Bảy 14-4-1945), trên đường ra Trung Kỳ hành đạo, khi xuống tàu thủy ở cảng Nhà Rồng (Sài Gòn), ông Kinh trúng đạn máy bay đồng minh oanh kích quân Nhật. Không qua khỏi thương thế trầm trọng, ông quy thiên tại bệnh viện Chợ Rẫy. Lúc đầu di thể được táng tại ngã ba Đồn (nay ở thuộc xã Đông Thạnh, huyện Hóc Môn), rồi cải táng về Tây Ninh (1980).

Trong những năm đầu mở Đạo, ông Kinh đã sớm tận tụy soạn và in sách để phổ thông phổ truyền giáo lý. Ngoài quyển Hội lý xiển chơn luận (1928), ông còn có quyển GIẢN ĐẠO YẾU NGÔN (28 trang ruột) gồm 35 đề mục nhỏ.

Tập Giản đạo yếu ngôn được tái bản nhiều lần. Tôi còn giữ được bản in tại nhà in Hoàng Hải (số 152 đường Douaumont, Sài Gòn) năm 1955. Sẽ không có chuyện gì đáng nói nơi đây nếu như những năm sau này nhiều tác giả trong nước và trên Internet, kể cả Tòa thánh Tây Ninh, mỗi khi tái bản hoặc nhắc tới cuốn sách mỏng này, hầu như ai cũng ghi là GIẢNG ĐẠO YẾU NGÔN! Có lẽ người ta nghĩ rằng ông Kinh đã viết sai chánh tả, và đã tự ý sửa lại giùm ông nhan đề. Thật đáng tiếc, vì lẽ lầm lẫn này xảy ra là do người sau không nhớ rằng ông Kinh đã đặt nhan đề theo cấu trúc chữ Hán.

(a) Yếu ngôn 要言 có nghĩa là lời nói quan trọng (essential sayings); cấu trúc là tính từ ® danh từ (modifier ® head word).

(b) Giảng đạo 講道 có nghĩa là giảng giải đạo lý (explaining religious teachings); cấu trúc là động từ ¬ danh từ (verb ¬ object). Như thế, hai cấu trúc (a) và (b) so le (unparalleled), và viết giảng đạo yếu ngôn thì chẳng đúng về mặt văn pháp. Trái lại, ông Kinh xưa kia viết rất chính xác là giản đạo.

(c) Giản đạo 簡道 nghĩa là đạo lý giản dị (plain and simple teachings); cấu trúc này là tính từ ® danh từ (modifier ® head word), và nó hoàn toàn khớp với cấu trúc (a) yếu ngôn theo nguyên tắc quan hệ song song (parallelism) trong nghệ thuật tu từ (rhetoric).

Như thế, nhan đề sách của ông Kinh là GIẢN ĐẠO YẾU NGÔN 簡道要言 với ý nghĩa là những lời thiết yếu (quan trọng) mà ông dùng để diễn bày đạo lý đơn sơ, giản dị.