NGƯỜI
KHÔNG TAI, MẮT, MŨI, LƯỠI
(Trích
Kinh Hiền Ngu,
phẩm thứ 20, Thích Trung Quán dịch)
---o0o---
Khi
bấy giờ đức Thế Tôn ở nước Xá
Vệ tại tinh xá Kỳ Đà giảng thuyết chánh pháp
cho bốn chúng.
Nước
ấy có ông Trưởng Giả nhà giàu sinh hạ năm
cô con gái, không có con trai. Giữa lúc vợ ông có mang th́
ông chết.
Luật
nước: - Nếu ai không có con trai, sau khi chết tài
sản sẽ thuộc về chánh phủ.
Sau
khi ông Trưởng Giả nầy chết, chính quyền
địa phương lại tịch biên tài sản. Người
con gái lớn của ông đến tâu vua:
- Tâu Bệ Hạ! Cha
con mới chết, không có con trai, nhưng hiện nay
mẹ con đương có mang, không rơ trai hay gái. Vậy
xin bệ hạ khoan thứ cho một thời gian, để
mẹ con ở cữ xong, nếu là con gái, khi đó chính
phủ tịch thâu tài sản cũng không muộn, xin
Bệ Hạ minh xét.
Vua
Ba Tư Nặc, nghe lời cô tâu rất có lư, khen phải
và nói:
-
Con nói có lư, phải lắm, ta sẽ cho quan địa phương
biết, không lo.
Cô
bái tạ lui ra.
Chẳng
bao lâu bà Trưởng Giả sinh được đứa
con trai nhưng không có chân, tay, tai, mắt, có mồm, không
lưỡi cũng như một cục thịt, lại có
nam căn (buồi) nên họ cho là con trai, đặt tên là
Man Từ Tỳ Lê.
Khi
bấy giờ cô gái lớn lên tâu vua và tŕnh bày rơ cho ông
nghe.
Vua
nghe xong, ngẫm nghĩ hồi lâu rồi nói rằng:
-
Em con tuy thế nhưng cũng có thể nói là con trai,
vậy tài sản này em con có quyền được hưởng
hết, chính phủ sẽ không thâu biên nữa!
-
Dạ! Đội ơn Bệ Hạ! Con xin cáo lui!
Tuy
thế nhưng cô vẫn buồn, v́ sao? Một đứa
em chẳng ra giống người được hưởng
cả một gia nghiệp, con gái thực là vô ích,
luật chi mà luật lạ như vậy?
Cô
giận thân gái đớn hèn, luật nước bất
công, từ đó bỏ nhà đi hầu hạ các phu
chủ nhà khác, một cách kính trọng từ tốn, khi
nấu ăn, khi dâng nước, chẳng khác đứa
ở gái nhà họ.
Gần
đấy có ông Trưởng Giả thấy cô như
vậy tới hỏi:
-
Con ơi! Nhà con giàu có, đâu con phải đi hầu
hạ người, đạo vợ chồng nhà ai, có
lễ phép của nhà ấy, tại sao con làm thế?
-
Thưa bác, cha con chết rồi! Của cải đầy
kho tài sản rất nhiều, sinh hạ được năm
chúng con là gái, gia nghiệp này phải nộp cho chính
phủ, chúng con không có quyền an hưởng. May sao
mẹ con mới sinh được đứa em trai,
lại không có tai, mắt, mũi, lưỡi, tay, chân, nên
nhà vua cho em con được làm chủ ăn hưởng
của này, con gái thực là vô ích nên con buồn mà làm
thế!
-
Thôi con đừng buồn làm chi, muốn thoát thân con gái,
đời sau được thân nam tử trượng
phu, con đi cùng bác đến yết kiến Phật.
-
Dạ! Bác cho con đi cùng.
Tới
chốn Phật cúi đầu làm lễ xong, ông Trưởng
Giả bạch Phật rằng:
-
Kính lạy đức Thế Tôn! Man Từ Tỳ Lê có phước
duyên ǵ, được sinh vào nhà giàu sang, và không
biết có tội ǵ mà không có tai, mắt, mũi, lưỡi,
cúi xin Ngài chỉ bảo cho chúng con được rơ.
Phật
dạy: - Trưởng Giả muốn biết chuyện
ấy, ta sẽ v́ ông mà nói.
-
Dạ! Con xin chú ư nghe!
-
Trưởng Giả! Việc này về đời quá
khứ, có hai anh em con một ông Trưởng Giả, người
anh tên là Đàn Nhă Thế Chất, người em tên là
Thi La Thế Chất.
Người
anh nết na trung chính thành thực và hay làm hạnh bố
thí, cứu đỡ kẻ bần cùng cô lộ, bởi
thế nên trong nước đều kính nể tôn
trọng. Sau ông được nhà vua phong cho chức B́nh
Sự để xử đoán những việc kiện
tụng trong nước.
Luật
pháp nước ấy thời đó, những người
vay nợ không phải viết văn tự, nếu ai có
việc ǵ chỉ đến quan B́nh Sự chứng
nhận cho là đủ.
Ông
Thi La Thế Chất nhà giàu hay cho vay nợ lấy lăi, hôm
đó có người lái buôn tên Tát Bạt đến vay
ông một số tiền lớn để đi buôn, ông
đồng ư cho vay. Ngày giao tiền ra ṭa B́nh Sự, ông
đem theo đứa con trai nhỏ của ông, v́ ông
chỉ có một ḿnh nó.
Ông
thưa rằng: - Thưa anh B́nh Sự! Người lái buôn
đây, vay em một số tiền ngần này, để
ra biển buôn bán, anh chứng nhận cho. Nếu em không
may chết th́ số tiền này trả về cho con em.
B́nh
Sự gật đầu nói: Được, không sao, chú
cứ yên tâm cho vay, chỉ cốt sao họ đi buôn
được tốt lành trở về là hơn!
Qua
thời gian không lâu Thi La Thế Chất chết. Người
lái buôn ra bể không may gặp trận băo đánh đắm
thuyền mất cả, nhưng anh ta bám được
một khúc gỗ trôi giạt vào bờ, thoát chết
về nước nhà!
Người
con ông Thi La Thế Chất biết tin ông lái buôn vay
tiền của cha ḿnh, ra biển bị đắm
thuyền được thoát chết trở về, song
biết rằng bị tổn hại mất cả, nên không
đ̣i nợ.
Khi
đó có một người lái buôn khác thương t́nh
anh buôn bán thất bại, cho anh mượn một số
tiền đi buôn chuyến nữa. Lần này đi
gặp sự tốt lành trở về được lăi
rất nhiều, chở đầy thuyền các quư vật
ở hải ngoại về, nào là vàng bạc châu
ngọc, vân vân.
Chuyến
này anh được phát tài, mời anh em họ hàng thân
quen, ăn uống vui mừng trả các món nợ, nhưng
món nợ của ông Thi La Thế Chất to quá nên anh
thầm nghĩ rằng:
-
Chuyến trước ta về, không thấy con ông ta đ̣i
hỏi ǵ, một là lúc ta vay cậu c̣n bé quá không
nhớ, hai là thấy ta buôn thua lỗ mà không hỏi,
vậy ta hăy thử xem cậu ta c̣n nhớ hay không, th́
biết.
Hôm
đó anh ta mặc áo mới đẹp cỡi ngựa
đi chợ, tới chợ gặp cậu con trai ông Thi La
Thế Chất, cậu hỏi:
-
Tát Bạt! Hồi này nghe biết anh buôn bán phát tài, hôm
nay mang tiền trả số nợ của cha tôi ngày trước
có phải không?
Anh
giả đ̣, ngẩn ngơ ra một lúc, rồi đáp
rằng:
-
Thực thế ư? Tôi không rơ, cậu lầm đấy,
không phải đâu, hay là ai? Cậu về mở sổ
coi?
Anh
muốn dùng mưu để quỵt số tiền nợ,
về nhà lấy một viên bảo châu đến nhà ông
B́nh Sự nói với bà ấy rằng:
-
Thưa bà! Tôi có vay của ông Thi La Thế Chất một
số tiền lớn, bây giờ con ông ta đ̣i trả,
đối với gia đ́nh tôi không thể trả
được, vậy tôi xin biếu bà viên ngọc này,
trị giá mười vạn, nếu cậu ấy
kiện tôi th́ bà nói với quan lớn, bác đơn
đi, để tôi không phải trả số nợ
ấy!
Đáp:
- Quan lớn nhà tôi trung trực lắm anh ạ, tôi không dám
nói đâu!
Anh
ta năn nỉ măi, thí dỗ bà một cách khéo léo, bà bùi
tai nói: Thôi anh để đó về đi, mai lại
đây tôi trả lời.
Đến
tối quan lớn về, bà đem chuyện đó nói nhưng
ông ta gạt phắt đi, rồi nói rằng:
-
Bà chỉ lôi thôi! Điều thứ nhất nó là cháu tôi,
và chẳng tôi là người trung chính thành thực nên nhà
vua mới cử làm chức B́nh Sự, không làm càn
thế được đâu, mai nó lại đây bà cho lính
đuổi nó ra.
Anh
lái buôn buổi sáng mai đến.
Bà
nói rằng: Không được đâu anh ạ! Tôi có nói
nhưng quan không nghe, trả lại anh viên ngọc.
Anh
lái buôn ngẫm nghĩ hồi lâu, đưa thêm hai viên
ngọc nữa rồi nói:
-
Thưa bà lớn! Cũng là một việc nhỏ, bà
chỉ mất một lời nói, mà được ba mươi
vạn đồng, cậu ấy là cháu của ông,
dẫu có thắng kiện được số tiền thường
của tôi bà cũng chẳng được ǵ vào
tiền đó, xin bà hoan hỷ nhận cho 3 viên ngọc này,
thưa bà ngọc này đắt lắm và hiếm lắm,
bà để cho các cậu, các cô sau này có hơn không?
Bà
nghe êm tai và ḷng tham của bà nổi lên, nhận liền
và hứa rằng:
-
Anh cứ yên tâm, tôi sẽ thu xếp bằng xong.
Đến
tối quan lớn về, bà nói năn nỉ măi, nhưng
ngài không nghe, ông gắt nói:
-
Không có lư như vậy, tôi là một người có
chữ tín cho thiên hạ, nếu tôi làm điều gian
dối ăn hối lộ, th́ hiện đời này
họ không tin tôi, hơn nữa đời sau tôi sẽ
bị đau khổ nhiều kiếp.
Nói
xong ông đứng lên vào pḥng nghỉ.
Lúc
đó bà mới sanh được một cậu con trai chưa
biết đi.
Bà
cũng giận bế con theo vào pḥng nói rằng:
-
Tôi với ông kết duyên với nhau hai thân như
một, gặp việc ǵ dẫu chết cũng không
bỏ nhau và cũng không làm trái ư nhau, huống đây là
một việc nhỏ, tôi nói với ông hết lời mà
ông không nghe, th́ tôi c̣n sống làm chi nữa, nếu ông
không giúp tôi việc này, tôi sẽ giết đứa con tôi
trước, sau tôi tự sát thân tôi cho qua đời.
B́nh
Sự nghe vợ nói tắt cổ như người
bị nghẹt, muốn nuốt vào không được,
khạc ra th́ vướng! Thầm nghĩ:
-
Ta có một đứa con, nếu chết th́ gia nghiệp
này giao phó cho ai? Nếu theo ư muốn của đàn bà làm
trái pháp luật, hiện đời này không ai tín
dụng, đời sau sẽ bị khổ, khó tả
xiết.
Một
việc khó giải quyết cho ông quá! Không thể từ
chối được, ông phải tắc lưỡi
nhận lời, rồi đáp:
-
Thôi bà cứ yên tâm.
Thấy
ông đă vui ḷng nhận lời, nên bà rất vui vẻ!
Sớm mai anh lái buôn đến, bà tươi cười
nói:
-
Việc đó quan đă nhận lời cho anh rồi đấy!
Hôm qua tôi phải làm ráo riết quan mới nhận,
chứ chẳng dễ đâu.
Lái
buôn nghe bà nói nét mặt vui tươi hớn hở!
-
Dạ! Thưa bà lớn, quí hóa lắm, muôn đội
ơn bà! Dạ xin phép bà cháu về!
-
Phải anh về, cứ an tâm đừng lo.
Ngày
mai anh lái buôn sớm rửa mặt, mặc áo mới đẹp,
đeo rất nhiều vàng ngọc trên ḿnh cỡi voi đi
chợ. Cậu con ông Thi La Thế Chất thấy anh ra cách
lắm tiền, nhiều của, thầm nghĩ rằng:
-
Có lẽ anh lái buôn hôm nay đem tiền ra trả ḿnh
đây!
Nhưng
không! Không thấy anh nói ǵ, có vẻ làm lơ, cậu
tới nơi hỏi:
-
Tát Bạt! Món tiền cha tôi anh trả đi chứ?
-
Tôi không nhớ vay lúc nào cả! Nếu vay tất phải
có ai chứng kiến chứ?
-
Anh quên rồi sao? Có quan B́nh Sự chứng kiến.
Nói
xong hai người đưa nhau đến quan B́nh Sự.
-
Thưa bác, anh này có vay của cha con một số tiền
đi buôn, bác làm chứng, lúc ấy con cũng ở đó,
thực thế xin bác xét cho.
B́nh
Sự nói: - Cháu quên đấy, việc này bác không
biết, thôi cháu ạ, đừng kiện tụng lôi thôi
nữa.
-
Không! Thưa bác, lúc đó bác bảo với cha con
rằng: "Được không sao! Chú cứ an tâm cho
họ vay!" Bác không lấy tay chỉ vào số tiền
ấy là ǵ, nay bác lại bảo là không biết!
B́nh
Sự nói: - Bác là người xử đoán cho toàn
quốc, có lẽ nào bác làm trái pháp, cháu chớ nói
nhiều nữa.
-
Thưa bác! Bác là người trung chính nên nhà vua cử bác
làm B́nh Sự, người trong nước tin dụng bác,
tôi là cháu ruột của bác mà bác xử phi lư như
vậy nữa là người ngoài, bác c̣n làm oan uổng
đến đâu. Thôi! Cháu cũng không biết nói sao, hư
thực đời sau sẽ biết ...
Nói
tới đây đức Phật nhắc lại cho ông Trưởng
giả biết rằng:
Trưởng
giả ông nên biết! Quan B́nh Sự thuở đó nay chính
là Man Từ Tỳ Lê, không tai, mắt, mũi, lưỡi,
hỗn độn như vậy. Bởi một câu nói
dối ngày đó phải đọa vào địa
ngục lớn, chịu khổ không cùng, khi thoát khỏi
địa ngục, trong năm trăm đời chịu thân
hỗn độn như vậy. Do cũng hay làm việc
bố thí nên sinh vào nhà phú quư sang trọng và được
làm tài chủ. Sự báo ứng của thiện ác
dẫu cho lâu bao nhiêu kiếp, cũng không xóa nḥa
được. V́ thế các ông cũng nên chăm
chỉ giữ ǵn thân miệng ư cho cẩn thận,
chớ tạo ác nghiệp.
Tất
cả đại chúng nghe Phật nói xong, có người
đắc sơ quả cho đến tứ quả, cũng
có người phát tâm vô thượng Bồ Đề, ai
ai cũng vui mừng kính mến đức Phật làm
lễ mà lui.
---o0o---
Lời
b́nh của người gởi:
Sách Thánh có câu:
Chung
thân hành thiện, thiện du bất túc,
Nhứt
nhựt hành ác, ác tự hữu dư.
Nghĩa
là: Trọn đời làm việc thiện, thiện
vẫn không thấy đủ; trong khi đó một ngày làm
ác, ác đă có dư. Đôi khi không cần một ngày
mà chỉ cần một phút làm ác, ác cũng đă có dư!
Luật
nhân quả trong trời đất hay
luật công b́nh
của Tạo Hóa là một chơn lư vô cùng giản
dị và bất di bất dịch: hễ gieo nhân nào
th́ gặt quả nấy, làm lành hưởng lành, làm
ác gặp ác; việc báo ứng lâu, mau, nặng, nhẹ tùy
theo nghiệp ḿnh làm, nhưng không bao giờ sai chạy
được.
Trong
cơi thế gian nầy, việc ác dễ hành hơn việc
thiện! Chính v́ vậy nên các Đấng Thiêng Liêng
mới dạy chúng ta phải quán sát và kềm chế
tam nghiệp: thân, khẩu, ư v́ nghiệp ác không
cần phải làm hay nói ra, đôi khi chỉ cần nghĩ
đến cũng đă khiến cho chúng ta thọ quả
báo chẳng lành!
Theo
chuyện trên, quan B́nh Sự Đàn Nhă Thế Chất có
thể nói là bản chất nết na trung chính thành
thực và hầu như trọn đời hay làm hạnh
bố thí, cứu đỡ kẻ bần cùng cô lộ, nhưng
chỉ v́ thiếu suy xét trong một lúc mà chỉ nói
dối một câu, tưởng việc đó không ác cho
mấy, không ngờ quả báo vô cùng ghê gớm và kéo dài
lâu như vậy! Những việc lành của anh làm cũng
được đền bù đó là nhiều kiếp
được sanh vào nhà phú quí sang trọng không phải
lo lắng về phần vật-chất. Nhưng xét
lại th́ dù cho có nằm trên đống vàng mà thân
thể khuyết tật như vậy th́ cũng đâu có
hưởng được ǵ!
Rất
mong mọi người rán đừng gây nhân ác để
tránh quả báo chẳng lành vậy!
(Người
gởi: Thiên Kim) |