|
Thuật xử thế người xưa |
|
Ngô Nguyên Phi |
|
Mạo Biện Cứu
Tri Kỷ |
Mạo
Biện nước Tề là thực khách của Tĩnh Quách Quân Điền Anh, Biện có nhiều tật xấu
nhưng lại được Tĩnh Quách Quân yêu v́. Thực khách trong nhà ai nấy không vui
liền xúm lại can, kể cả Mạnh Thường Quân Điền Văn (con của Điền Anh). Tĩnh Quách
Quân nổi giận nói:
- Các ngươi chết đi đừng phá nhà ta! Dẫu sau này ta có v́ Mạo Biện làm hư
hại ta vẫn cứ làm!
Rồi cho Mạo Biện ở pḥng nhất, bắt con trưởng ḿnh phải hầu hạ, cơm nước
mỗi ngày ba lần. Vài năm sau, Tề Uy Vương mất, Tề Tuyên Vương thay. Tuyên Vương
rất ghét Tĩnh Quách Quân. Không bao lâu Tĩnh Quách Quân bị băi chức Tể tướng,
trở về ấp Tiết ở với Mạo Biện. Sau đó Mạo Biện xin gặp Tề Tuyên Vương. Tĩnh
Quách Quân nói:
- Tuyên Vương ghét Điền Anh mỗ. Tiên sinh đến đó ắt chết!
Mạo Biện cười buồn:
- Mạo Biện này vốn không muốn sống. Cứ để tôi đi.
Mạo Biện tới gặp vua Tề, Tề Tuyên Vương giận, có ư muốn giết ông ta, hỏi:
- Ta nghe ngươi được Tĩnh Quách Quân yêu quư, nói ǵ cũng nghe phải không?
Mạo Biện đáp:
- Yêu quư th́ có, c̣n nghe th́ không.
Vua gằn:
- Có ǵ làm bằng chứng?
Mạo Biện nói:
- Có đó! Hồi Đại vương c̣n là Thái tử, Biện tôi có bảo với Tĩnh Quách
Quân: "Thái tử có tướng bất nhân, má phị mắt híp giống như đầu heo luộc, hăy phế
đi, để lập công tử Giao Sư (con bà Vệ Cơ)". Tĩnh Quách Quân khóc, nói: "Tôi
không nhẫn tâm làm việc đó được!". Đại vương nghĩ xem, nếu Tĩnh Quách Quân nghe
lời tôi th́ đâu có ngày hôm nay? C̣n một chuyện nữa, Tể tướng Chiêu Dương của Sở
muốn đem ấp phong của ḿnh rộng gấp mấy lần ấp Tiết để đổi lấy ấp Tiết, tôi xúi
nên đổi, Tĩnh Quách Quân than: "Ấp Tiết là của tiên vương phong cho. Bây giờ tuy
bị chúa công ghét bỏ, nhưng nếu đem đổi đi, th́ khi xuống suối vàng, biết trả
lời sao với tiên vương đây? ". Đó là bằng chứng.
Tề Tuyên Vương nghe vậy cảm động nói:
- Tĩnh Quách Quân đối với quả nhân tốt như vậy ư? Quả nhân c̣n trẻ không
hiểu được việc đời. Tiên sinh có thể v́ quả nhân mà vời Tĩnh Quách Quân về triều
được không?
Mạo Biện đáp:
- Xin tuân mệnh!
Tĩnh Quách Quân mặc áo, đội măo mang kiếm báu, tất cả đều của tiên vương
ban cho, về triều gặp Tuyên Vương. Tuyên Vương xin lỗi rồi mời ông làm Tướng
Quốc. Ông từ chối măi không được bèn nhận lời.
Người ta khen Mạo Biện địa vị tuy thấp hèn nhưng vẫn vui vẻ, sẵn sàng cứu
được ân nhân tri kỷ trong lúc hoạn nạn.
Lời bàn:
Mạo
Biện có nhiều tật xấu nhưng không rơ là tật ǵ. Có điều, người dị tật nhiều khi
hay có dị tài. Bọn thực khách dèm pha Mạo Biện với Điền Anh có lẽ v́ nhăn quan
của họ không thấy được cái hay của Mạo Biện. Bao nhiêu khách đều ghét Mạo Biện,
chỉ riêng Điền Anh nhận Mạo Biện làm tri kỷ, th́ Điền Anh vẫn có chỗ hơn người.
Chỉ có anh hùng mới biết được anh hùng.
Điền Anh bị thất sủng. Bao nhiêu thực khách không ai hiến kế ǵ để giúp
Điền Anh. Chỉ có Mạo Biện cả gan gặp Tuyên Vương. Chúng ta ngạc nhiên khi vua
hỏi: "Ta nghe, ngươi được Tĩnh Quách Quân yêu quư nói ǵ cũng nghe phải không?
". Câu hỏi là "trúng ư" Mạo Biện rồi. Mạo Biện liền dẫn những điều Điền Anh
không nghe ḿnh. Một câu mà Mạo Biện nói gần như chửi Tuyên Vương: "Thái Tử có
tướng bất nhân, má phị mắt híp giống như đầu heo luộc". Trong trường hợp này,
Mạo Biện càng quá lời càng tốt cho Điền Anh.
Giả như Tuyên Vương không hỏi câu đó, mà hỏi một câu nào khác bất kỳ, ví
dụ câu: "Tên Mạo Biện kia, ngươi đến đây xin xỏ cho Điền Anh à? "hoặc: "Cút
ngay! Ta sẽ cắt lưỡi quân thuyết khách" ... th́ Mạo Biện có thuyết phục được
không? Việc ấy không xảy ra, nhưng ta dám quả quyết rằng "được"! Là v́, những
người ăn nói giỏi th́ bất kỳ câu nào họ cũng có tài để trả lời.
Vả lại, theo sử, Tề Tuyên Vương là một ông vua có nhiều đức tính lạ. Rất
thích vui thú, lại cũng thích bàn luận về văn học, triết học. Tề Mạo Biện là tay
gan dạ, mưu trí đă không phụ ḷng Điền Anh. Điều này cho ta một bài học kinh
nghiệm, không nên đánh giá ai một cách vội vàng, đă kết bạn với ai th́ phải đem
hết ḷng thành ra mà
 đối
xử với họ. Trong đời chỉ cần một việc làm cao cả và
đúng
chỗ cũng đủ bù vào trăm ngàn lần ḿnh đă nhờ đỡ họ...
|
