Nhà
vua ấy, ngay từ lúc lên ngôi báu đă giao cho
một viên đại thần cái trọng trách sưu
tầm dưới các bầu trời xa lạ
những tinh hoa rải rác trong vũ trụ và
những triết lư của cuộc đời. Ư
cửu trùng muốn thu nhập những cái hay ở
đời để dựng một nguyên tắc
trị dân.
Ba mươi
năm trời đă qua, vị thanh niên anh tuấn ấy chờ đợi tóc đă điểm
bạc. Lễ khánh thọ ngũ tuần đă cử
hành long trọng trong Hoàng cung. Lúc ấy quan đại
thần cũng về với đoàn lạc đà,
bốn vó trắng bụi đàng xa, và trên lưng
chất hơn ngh́n quyển sách quư mà vị đại
thần đă có công kết tập.
“Trẫm
đă nhiều tuổi rồi, tinh hoa của trời
đất nhiều đến thế, Trẫm làm sao
xem hết. Khanh mang về rút ngắn lại cho
trẫm đủ thời giờ xem.”
Đoàn
lạc đà lại chở những pho sách đi và mười
năm sau nữa, bộ sách rút ngắn lại c̣n năm
trăm quyển được dâng lên ngự lăm.
Nhà
vua vuốt cḥm râu bạc phau ngần ngại phán:
“Hăy
c̣n nhiều quá. Tuổi trẫm đă lớn, đọc
sao cho kịp. Khanh chịu khó về gạn lọc
một lần nữa những tư tưởng
huyền diệu trong ấy”.
Viên
đại thần tận trung không hề nghĩ đến
số năm tháng đă tàn tạ trên đầu, lui
về một nơi u tịch kết tinh kho tư tưởng.
Sau năm
năm triền miên, với bao nhiêu tinh hoa và tư tưởng
cổ kim đông tây, viên quan già nua mừng rỡ khi
thấy kết quả: năm trăm cuốn dồn
lại chỉ c̣n một pho sách dầy. Một pho sách
chứa đầy tất cả triết lư của muôn
cuộc đời!
Cuốn
sách dầy ấy, một buổi sớm được
mang vào ngự lăm. Nhưng nhà vua đă nằm yên trên
giường bệnh, chung quanh ngự y chầu
chực.
Vừa
mở mắt nh́n vị đại thần tận tâm
và cuốn sách quư giá. Một nụ cười nhàn
nhạt nở trên môi vua như ánh hoàng hôn.
Vua
thở ra một giọng yếu nhỏ, viên đại
thần quỳ xuống lắng tai đón lấy:
“Trẫm
yếu lắm, một trang sách c̣n chưa thể xem
được huống là cả cuốn… Song trước
khi nhắm mắt, trẫm háo hức muốn biết
qua những tư tưởng ǵ, những triết lư
ǵ, đă chi phối cả đời người,
đă điều khiển cả một vận mệnh…
Khanh khá rút ngay quyển sách này thành một câu hay vài
chữ cho trẫm xem kịp và đủ sức
hiểu…”
Nét
mặt viên đại thần trở nên trầm ngâm
và hai mắt già nheo lại. Tử thần đă
chờn vờn đâu đó. Các ngự y cúi đầu
trước số mệnh. Nhà vua nằm yên khắc
khoải chờ. Thời gian như ngừng hẳn
lại. Không khí trở nên nặng nề và nghiêm
trọng. Vàng son nội điện tự nhiên cũng
hóa rầu rĩ. Mọi người chăm chú và kính
cẩn nh́n viên đại thần đang lặng
lẽ đem cuộc đời thu vào một câu. Sau
một hồi suy nghĩ, viên đại thần
từ từ bước đến bên án. Cả
bộ văn pḥng tứ bảo h́nh như run lên khi bàn
tay già đưa ra.
Bàn
tay kính cẩn nâng cây bút, và nhẹ nhàng vạch trên
mảnh hoa tiên những nét buồn lung linh. Mọi người
đều ngó theo. Thần chết lúc ấy đă
chập chờn đầu long sàng. Mắt đă mấy lần
nhắm mở, nhà Vua mới cất tiếng đọc được
mấy chữ trên trang giấy:
Thuật
giả: Tâm
Phước
Một
đời người luống qua vô ích
Chỉ
kết liễu trong ân hận