Trở lại trang chánh của Website Thiên Lý Bửu Tòa

RICHARD WILHELM

người bắc nhịp cầu tâm linh giữa Đông và Tây

Không chỉ là một học giả và nhà ngữ học, Wilhelm còn là một người truy cầu về tâm linh. Tuy thâm nhập vào cõi minh triết của Trung Quốc nhưng ông vẫn không đánh mất sự liên lạc với cõi Tây phương. Sống tại Trung Quốc hơn 20 năm, ông đã chứng kiến những biến chuyển về văn hoá và tâm linh giữa hai thế giới Đông và Tây. Bấy giờ, người Âu Châu đang chinh phục Trung Quốc, nhưng họ rất ít hoặc không hề quan tâm đến văn hoá Trung Quốc. Còn phía dân Trung Quốc thì luôn xem người Âu Châu là bạch quỷ, do đó họ đã không thể phổ biến kho báu minh triết của họ cho Tây phương. Wilhelm là một trong những người tiên phong đã nhận ra giá trị quý báu của tư tưởng Trung Quốc, nên ông đã nỗ lực bắc một nhịp cầu tinh thần giữa hai cõi Đông và Tây.

Richard Wilhelm sinh năm 1873 tại nước Đức. Khi còn là một học sinh của trường Tubinger Slift danh tiếng, ông đã quan tâm nhiều đến văn hoá và hết sức yêu thích các tác phẩm của đại thi hào Johann Wolfgang von Goethe. Với xu hướng về đời sống tâm linh, Wilhelm đã chọn ngành thần học (theology). Năm 1895, ở tuổi 22, ông được thụ phong mục sư. Năm 26 tuổi, ông gia nhập Allgemein Protestantischer Missionsverein (Đức Quốc Cơ Đốc Giáo Đồng Thiện Hội), và năm 1899 ông được biệt phái đến Thanh Đảo của Trung Quốc để truyền giáo.

Kể từ khi Wilhelm đến Trung Quốc năm 1899, ông đã giao tiếp với đủ các thành phần văn nhân học giả tại đây, kể cả giới huyền bí học, tức những người tu luyện theo bí giáo (kim đan đạo) hay tu tiên (trường sinh bất tử). Sau đó, ông thành lập Wilhelms Bibliothek (Lễ Hiền Thư Viện). Ông đến Thanh Đảo chẳng bao lâu thì Loạn Quyền Phỉ (tức Nghĩa Hoà Đoàn) nổi lên. Những người Trung Quốc cấp tiến đã thành lập phong trào chống chủ nghĩa thực dân Âu Châu. Tất cả những người Âu Châu tại Trung Quốc đều có nguy cơ trở thành mục tiêu bị tấn công, sát hại, nhất là các giáo sĩ, tức những người mà dân bản địa nghĩ rằng đã gieo rắc tà thuyết chống lại truyền thống cố hữu của Trung Quốc. Cuối cùng Loạn Quyền Phỉ cũng bị dẹp tan, và người Âu Châu đã nhận ra nhu cầu tìm hiểu thêm về Trung Quốc để hiểu biết và giao tiếp tốt hơn với dân bản địa. Trong tình hình đó, ngay khi đến Trung Quốc, Wilhelm bắt đầu học Hán ngữ. Với năng khiếu bẩm sinh về ngôn ngữ, ông nhanh chóng tinh thông Hán ngữ và những ngôn ngữ liên quan như Nhật ngữ và Hàn ngữ (Korean). Năm 1905, tức năm mà người con trai Helmut thứ ba của ông chào đời, ông đã bắt đầu phiên dịch một số tác phẩm từ Hán ngữ sang Đức ngữ. Công việc biên khảo và dịch thuật của ông vẫn liên tục miệt mài từ lúc đó cho đến khi ông lìa đời (1930).

Năm 1911, lúc 38 tuổi, ông có duyên may gặp gỡ Lao Nãi Tuyên (1843-1921), vốn là một văn nhân, đã đậu tiến sĩ và từng làm quan. Lao Nãi Tuyên đã giúp Wilhelm rất nhiều trong việc nghiên tập Hán học. Đó là một hiền giả đã giúp Wilhelm hoá giải những xung đột nội tâm giữa hai nền văn hoá và tư tưởng dị biệt giữa Đông và Tây, và đã giúp ông tìm sự an tĩnh nội tâm. Sau khi gặp Lao Nãi Tuyên, Wilhelm thành lập Tôn Khổng Văn Xã (Confucius Society) tại Thanh Đảo và mời Lao Nãi Tuyên quản lý. Mối chân tình giữa Wilhelm và Lao Nãi Tuyên càng gắn bó. Thời gian ở Trung Quốc, ông nhận thấy Kinh Dịch chiếm địa vị hết sức trọng yếu trong Thập Tam Kinh của Nho giáo, nên ông đã nhờ Lao Nãi Tuyên truyền dạy cho. Suốt 10 năm cuối đời của Lao Nãi Tuyên, nhà hiền triết này đã dạy Kinh Dịch cho Wilhelm, và cùng thời gian này (kể từ 1913) Wilhelm đã dịch Kinh Dịch sang Đức ngữ. Wilhelm đã xem Lao Nãi Tuyên như một nhà nho kiệt xuất đương thời và kính trọng ông như một bậc Đạo sư (Guru). Lao Nãi Tuyên là một nhà nho thức thời, ông đã sớm nhận ra rằng sự cách biệt của Trung Quốc với thế giới bên ngoài đã đến lúc chấm dứt. Không chỉ thuộc giòng nho gia, Lao còn là người hâm mộ Đạo giáo và tập luyện tĩnh tọa dưỡng sinh. Tất cả những điều đó đã ảnh hưởng đặc biệt đến Wilhelm.

Năm 1920, Wilhelm trở về nước Đức, nhưng rồi ông lại sang Trung Quốc lần nữa vào năm 1922. Năm 1921, khi những trang cuối cùng của bản dịch Đức ngữ của Kinh Dịch hoàn thành, Lao Nãi Tuyên tạ thế, và sứ mạng của bậc hiền giả này đã hoàn thành. Wilhelm tiếp tục biên tập và ghi thêm lời bình chú bộ sách này cho đến 1923. Cùng năm này, ông được cử làm Tham tán Văn hoá cho Sứ quán Đức tại Trung Quốc và được Đại học Bắc Kinh thỉnh giảng về môn văn học và triết học Đức. Năm 1924, Wilhelm trở về Đức và nhận dạy Hán ngữ tại Đại học Frankfurt. Năm 1925 ông sáng lập Trung Quốc Học Viện (China Institut) tại Frankfurt am Main và làm việc tại đây cho đến lúc tạ thế (1930).

Từ 1924 đến 1930, ông chuyên về biên khảo, dịch thuật, và giảng dạy. Ông đã cố gắng thúc đẩy sự hiểu biết lẫn nhau về văn hoá và tư tưởng giữa Đông phương và Tây phương. Mọi nỗ lực của ông thoạt đầu đã không hanh thông. Ông gặp phải sự chống đối từ nhiều phía. Giới hàn lâm đại học thì không tin ông vì ông vốn là một mục sư, còn Giáo Hội và cộng đồng tín hữu cũng không thích ông vì ông đã bỏ đạo. Nhưng ông cũng có nhiều người ủng hộ, chẳng hạn Bá Tước Keyserling, vốn là một người cũng bị giới hàn lâm đại học, những nhà theo chủ nghĩa quốc gia, và giới Thiên Chúa giáo chính thống tẩy chay. Wilhelm đã chấp bút viết một chương cho quyển sách của Bá Tước Keyserling nói về hôn nhân. Ở đây Wilhelm viết về hôn nhân của người Trung Quốc và nhấn mạnh ý nghĩa tâm linh của hôn lễ. Wilhelm đã gia nhập một phái bí giáo tức Trường Minh Triết (the School of Wisdom) tại Darmstadt. Do ảnh hưởng của Wilhelm đối với Bá Tước Keyserling và con trai của bá tước là Arnold Keyserling, môn triết học Trung Quốc, nhất là Kinh Dịch được giảng dạy tại đây như là một môn học trọng tâm.

Tại Trường Minh Triết (the School of Wisdom), Richard Wilhelm đã hội ngộ Carl Gustav Jung, nhà sáng lập môn tâm lý học phân tích (analytical psychology), và họ đã trở thành bạn thân thiết của nhau. Jung cũng nhận ra ý nghĩa trọng đại ở những công trình của Wilhelm, nhất là Kinh Dịch. Jung đã giúp Wilhelm giành được sự trọng vọng trong giới đại học Đức. Bản dịch Kinh Dịch của Wilhelm đã giúp Jung soi sáng thêm về bộ môn tâm lý của chính mình, rồi ông mời Wilhelm sang Câu Lạc Bộ Tâm Lý (Psychologischer Klub) tại Zürich để biểu diễn bói Dịch. Jung đã viết thêm phần dẫn luận rất dài cho bản Đức ngữ Kinh Dịch của Wilhelm và rồi bảo Cary Baynes, một học trò của ông, dịch từ Đức ngữ sang Anh ngữ. Sau đó ông bảo Cary Baynes dịch tiếp bản Đức ngữ Thái Ất Kim Hoa Tông Chỉ của Wilhelm sang Anh ngữ nốt, và trong quyển này ông cũng viết thêm phần dẫn luận rất dài.

Với sự trợ giúp của Bá Tước Keyserling và Jung, dần dần tác phẩm của Wilhelm được công chúng Đức biết đến. Các bài viết và các trứ tác của ông dần dần thu hút thêm sự tán thưởng và hâm mộ công chúng. Sách của ông được xuất bản và ông kết giao thêm nhiều văn nghệ sĩ danh tiếng như nhà văn Herman Hesse, Martin Buber, nhạc sĩ Joseph Hauer, v.v... Salome Wilhelm, vợ của Richard Wilhelm, năm 1956 tại Köln đã xuất bản hồi ký Richard Wilhelm, der Mittler zwischen China und Europa (Richard Wilhelm, người bắc nhịp cầu tinh thần giữa Trung Quốc và Âu Châu), kể rằng ông là một nhân cách sôi nổi, vồn vã, quảng giao. Trứ tác rất nhiều, nhưng ông không hề cảm thấy mệt mỏi, và nhất là ông không bao giờ xuôi theo trào lưu chính trị và tư tưởng đương thời. 

TƯ LIỆU THAM KHẢO

1- http://www.schoolofwisdom.com/wilhelm.html

2- http://www.gutenberg2000.de/autoren/Druckversion_wilhelm.htm

3- http://www.ichingwisdom.com/IChingWisdom/marcopolo.html

4- Richard-Wilhelm-Übersetzungszentrum

4- Richard Wilhelm and the 'root' of Western I Ching

5- Biographie des Sinologen Richard Wilhelm

6- Richard Wilhelm, I Ging – Das Buch der Wandlungen (Dịch Kinh - Quyển kinh về những biến dịch), Heinrich Hugendubel Verlag, München, 1973.

7- Richard Wilhelm, I Ching: the Book of Changes (Dịch Kinh - Quyển kinh về những biến dịch), trans. by Cary F Baynes, London, 1969.

8- Richard Wilhelm & Carl Gustav Jung, Das Geheimnis der goldenen Blüte 太乙金華宗旨 (Thái Ất Kim Hoa Tông Chỉ), Rascher Verlag, Zürich und Stuttgart, 1965. Quyển này có kèm theo một phần của quyển Huệ Mạng Kinh 慧命經 (Das Buch von Bewußtsein und Leben) của Liễu Hoa Dương 柳華陽, một tổ sư của phái Ngũ Liễu 伍柳 của Đạo giáo.

9- Richard Wilhelm & Carl Gustav Jung, The Secret of the Golden Flower 太乙金華宗旨 (Thái Ất Kim Hoa Tông Chỉ), trans. by Cary F Baynes, New York, 1962.

10- C.G. Jung, Memories Dreams Reflections (Ký ức, giấc mơ, hồi niệm), New York, 1963.

11- Richard Wilhelm, Lectures on the I Ching: Constancy and Change (Bài giảng về Dịch Kinh: Hằng và Biến), trans. by Irene Eber, Princeton, 1979.

Chú thích về font Arial Unicode MS

Cùng một tác giả Lê Anh Minh

Thiên-Lý Bửu-Tòa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674

Website: www.thienlybuutoa.org     Email    Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT

Thông bạch in Kinh