|
|
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
|
LÊ ANH DŨNG Vu
lan vào Rằm tháng Bảy âm lịch hàng năm, từ lâu
đời, trong một bộ phận đông đảo người
Việt theo đạo Phật, đạo Cao Đài là
lễ hội quen thuộc, rất được trân
trọng. Có người chỉ quen mùi thịt cá, đến
thời điểm này cũng ráng “ép ḿnh” ăn chay
trọn tháng Bảy âm lịch, gọi là để báo
hiếu ông bà, cha mẹ. Có người bận bịu công
việc đời thường, cũng cố thu xếp
thời gian để đêm Rằm tháng Bảy đi
đến mái chùa hay tới ngôi thánh thất quen
thuộc, hiệp cùng bổn đạo sở tại dâng
lễ, thành kính cầu siêu cho người thân quá văng. Lễ
vu lan gắn liền với chữ hiếu. Điều này
cho thấy vu lan không chỉ là một nghi lễ tôn giáo mà
c̣n là nét đẹp văn hóa trong truyền thống đạo
đức dân tộc. Nhà
sư Ấn Độ Dharmaraksa khi sang Trung Quốc vào đời
Tây Tấn và dịch văn bản Ullambana
Sutra ra chữ Hán (khoảng năm 266-313 hay 317) đă
rất tinh tế khi chuyển âm tiết lam (trong từ ullambana)
ra lan. Theo chữ Hán,
lan không chỉ là hoa lan mà c̣n mang ư nghĩa thơm
tho, thanh tao, tinh tuyền trong sạch (fragrant, elegant, refined. theo
R.H. Mathews, A Chinese-English
dictionary. Shanghai 1931). Âm
tiết ul (trong từ ullambana)
được chuyển thành vu,
theo chữ Hán có nghĩa là cái
chậu, cái bát (basin, bowl). V́ đâu lại dùng nghĩa này? Phật
Thích-ca có mười đại đệ tử được
xếp vào hàng đệ nhất, đứng đầu là
Xá-lợi-phất (trí huệ đệ nhất), kế
tiếp là Mục-kiện-liên (thần thông đệ
nhất), v.v... Sau khi đắc quả a la hán, ông
Mục-kiện-liên dùng mắt thần thông t́m xem hồn
mẹ ở đâu th́ thấy bà Thanh-đề đang
đọa địa ngục, đói khát. Tuy phép lực
thần thông, Mục-kiện-liên vẫn không thể
cứu mẹ; thậm chí, muốn cho mẹ đói
được ăn mà cũng thúc thủ chịu thua.
Mục-kiện-liên đành về hỏi Phật. Nhân
dịp này Phật thuyết kinh Vu lan (Ullambana
Sutra), dạy Mục-kiện-liên vào ngày Rằm tháng
Bảy âm lịch dâng bát (vu) cúng dường chư tăng, nhờ sức
tập thể của chúng tăng cầu nguyện mới
có thể giải thoát mẹ ra khỏi địa
ngục. Từ đấy có lễ vu lan, hội vu lan để
phận làm con báo ơn sinh thành dưỡng dục
của mẹ cha. Người
Trung Quốc c̣n gọi hội vu lan là hoan
hỉ hội, gọi ngày vu lan là hoan
hỉ nhật bởi lẽ đây là dịp vui của
những người con hiếu thảo và của những
linh hồn được cứu rỗi. Lễ
vu lan được tổ chức vào cuối thời
kỳ an cư của tăng ni, tức là sau ba tháng mùa mưa
(từ Rằm tháng Tư đến Rằm tháng Bảy âm
lịch). An cư là ba tháng tăng ni không xuất hành,
ở tại chùa lo tu học kinh kệ và thực hành
thiền định. Theo Japanese-English
Buddhist dictionary (1965), đây là tập quán của tu sĩ
Bà la môn (Ấn Độ giáo) nhưng được
Phật Thích-ca chấp nhận, cho áp dụng trong cộng
đồng tăng ni.
Như
đă nói ở trên, vu lan là nét đẹp văn hóa đạo
đức, phù hợp truyền thống dân tộc. Vu lan góp
phần duy tŕ căn bản đạo đức gia đ́nh,
đề cao chữ hiếu, nhắc nhở đạo làm
con. Hiểu như vậy để thấy tại sao
ở Trung Quốc, dù vu lan là lễ của đạo
Phật mà những người theo đạo Khổng,
đạo Lăo cũng đều chấp nhận. Như
Eitel giải thích, bởi v́ vu lan hoàn toàn phù hợp
truyền thống thờ cúng tổ tiên (theo A
dictionary of Chinese Buddhist terms, Đài Bắc 1962).
Châu
Âu không có tục thờ cúng tổ tiên. Hiếu với người
phương Tây có lẽ cũng không được nâng lên
thành đạo. Tuy vậy, ở Mỹ có tập quán
chọn hai ngày trong năm để nhớ ơn cha
mẹ. Ngày của Mẹ (Mother’s
Day) nhằm Chủ nhật thứ hai của tháng Năm
và Ngày của Cha (Father’s Day) nhằm Chủ nhật thứ ba
của tháng Sáu. Họ bán các thiệp in sẵn để
con cái gởi cha mẹ trong hai ngày này. Phải chăng v́
đời sống công nghiệp buộc ràng, họ
chọn Chủ nhật để gia đ́nh dễ đoàn
tụ? Và với tập quán “Lady first”, ưu tiên cho
phụ nữ, họ đă dành ngày lễ của mẹ trước
ngày lễ của cha cả năm tuần. Đạo
làm con đối với cha mẹ là cả đời
chứ đâu phải đợi đến ngày N tháng T
rồi th́ mới biết thương tưởng, kính
nhớ. Tuy nhiên, nếu đặt ra một ngày lễ
chung cho cả nước th́ sẽ là một điều
rất hay. Việt Nam mấy ngàn năm văn hiến nay
đă có nhiều ngày lễ... thậm chí c̣n du nhập
cả ngày T́nh yêu (Valentine Day)... Nhưng phải chăng đó
vẫn chỉ mới là ai nhớ ... “Ai”, c̣n mẹ cha
cốt nhục sinh thành dưỡng dục nên ai th́ ai kia
nào đă có một ngày để nhớ?
Hỏi
như vậy để thấy trong lúc Việt Nam chưa
có ngày của Mẹ, của Cha th́ vu lan là dịp duy
nhất để trong một năm con cái biết xếp
lại việc đời bề bộn mà nhớ thương,
kính dưỡng các bậc sinh thành. Nói thế là cần
biết nâng vu lan lên một bậc, đừng hạn
hẹp rằng vu lan chỉ để báo hiếu cha mẹ
quá văng. Vu lan cũng nên là dịp để nghĩ đến
mẹ cha đang c̣n sống giữa đời ḿnh, là
dịp mà phận làm con sẽ thấy hạnh phúc
trọn vẹn khi c̣n đủ cha đủ mẹ, hay
sẽ ngậm ngùi v́ thiếu vắng h́nh bóng từ thân. Yêu
nhau, người ta thường hay chọn hoa hồng. Yêu
cha kính mẹ, nên dâng hoa ǵ? Hay là sẽ dâng lên một cành
lan (orchid) tinh khiết
thoảng hương? LÊ
ANH DŨNG
Đôi ḍng sơ lược về tác giả Lê Anh Dũng
|
|
Thiên-Lư Bửu-Ṭa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674 Website: www.thienlybuutoa.org Email Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT
|
