LÊ ANH DŨNG

Tôi muốn mở đầu bằng nhan đề như thế, khi lần giở những ảnh lưu trữ về thánh thất Bàu Sen, thấy lại các đạo hữu Cao Đài, khăn đóng đen, áo dài trắng, đang trịnh trọng xướng lễ nhân ngày Giáng sinh, và cao cao trên bức tường sau lưng họ, nổi bật dòng chữ lớn, mỹ thuật: “VINH DANH THIÊN CHÚA TRÊN TRỜI. BÌNH AN DƯỚI THẾ CHO NGƯỜI THIỆN TÂM.”

Đó là một tấm ảnh đẹp, thể hiện trung thực tư tưởng đại đồng, vạn giáo nhất lý của Cao Đài, như bài thánh ngôn (quán tâm thành tôn hiệu GIA TÔ GIÁO CHỦ) dạy đúng vào đêm Giáng sinh 24-12-1965 tại Hườn cung đàn:  

Thích, Nho, GIA, Lão một đường về

Chánh tín TÔ bồi thoát muội mê

Độ thế GIÁO dân tùy mỗi xứ

Một trời CHỦ tể khắp tư bề

Tôn giáo nào xét cho cùng cũng chỉ nhằm khai phóng một con đường chánh đại cho những người thiện tâm trở về với đấng Thiên chúa Trời Cha. Đó cũng là ý chỉ bài thánh ngôn được chuyển tải giữa tình cảm thiêng liêng của người đạo Cao Đài vào đêm Giáng sinh 24-12-1963 tại Tòa thánh Cao Đài Tiên thiên:

Những lời giáo lý của Giê-su

Nam nữ chăm ghi để học tu

Đêm tối phải nhờ nơi đuốc huệ

Ngày đông nắng chói vẹt sương mù

Tâm lành sẽ được về Thiên quốc

Ác ý ắt là xuống ngục tù

Hữu chí cánh thành đâu phải khó

Rán tu trọn phận được danh lưu

Đức Chúa Jesus Christ là đấng Cứu thế được tôn vinh và phụng thờ trong hệ thống Bát quái đài của mọi tòa thánh, thánh thất Cao Đài trên toàn cõi Việt Nam và nhiều nơi trên thế giới. Với đức tin và lòng thành kính ngưỡng ấy, liên tục trong khoảng 40 năm qua, cứ mỗi độ tiết Đông chí trở về, cùng lúc dọn mình chuẩn bị nhập khóa tu thiền nuôi dưỡng tâm linh, Họ đạo Cao Đài Bàu Sen lại náo nức phân công nhau sửa soạn thánh lễ Giáng sinh vào sáng ngày 24 tháng 12 dương lịch. (Vào lúc nửa đêm, trong bửu điện, sẽ thiết đại đàn cúng thời Tý, có thượng sớ để kỷ niệm đức Gia Tô Giáo chủ giáng sinh.)

Thánh thất Bàu Sen

Đây cũng là dịp liên giao hành đạo giữa Họ đạo Bàu Sen với các cộng đồng Cao Đài khác, cũng như các tôn giáo bạn, đặc biệt là các vị khách quý đến từ các giáo xứ, dòng tu Công giáo. Và vì thế, đã trở thành một hình ảnh quen thuộc mỗi khi đến thánh thất vào ngày thánh lễ Giáng sinh, chúng ta không chỉ gặp cây thông và hang đá xinh xinh, mà còn thấy các vị nữ tu đang chăm chú theo dõi một đạo hữu Cao Đài trình bày về ý nghĩa Giáng sinh qua thánh ngôn, thánh giáo Cao Đài, hay một vị linh mục đang đứng trên bục giảng giữa thánh thất Cao Đài để sẻ chia những điều cảm nghiệm chân thành trong không khí thiêng liêng đón mừng ơn phước của Chúa Cứu thế.

Nay ở số 59/9 Trần Phú, phường 4, quận 5, thành phố Sài Gòn, thánh thất Bàu Sen lọt thỏm giữa khu dân cư chen chúc, ngõ ngách quanh co. Phần lớn bà con địa phương sinh sống bằng nghề làm sương sâm, truyền nhau qua nhiều đời. Khi xưa, Sài Gòn còn cảnh người thưa đất vắng, nơi đây là một cái bàu lớn trồng sen. Tháng 3-1949, Đạo trưởng Phan Thanh, người làng Bình Trị Đông (Bà Hom), tỉnh Chợ Lớn, đã quy tụ dân quê lưu tán vì chạy loạn chiến tranh, và dựng lên ngôi thánh thất đơn sơ ở xóm nghèo này, thì Bàu Sen trở thành cái tên đi vào sử đạo Cao Đài. Trước khi sang Anh truyền đạo (1951), rồi sang Pháp và quy thiên ở Paris (1952), Đạo trưởng Phan Thanh còn kịp lập ở Bàu Sen một cô nhi viện (1950) để cưu mang, đùm bọc những sinh linh bé nhỏ sớm là nạn nhân của một thời triền miên khói lửa.

Cô nhi viện Bàu Sen không còn, nhưng thánh thất Bàu Sen đã dần dần khang trang hơn và vẫn tiếp tục con đường thực thi tư tưởng đại đồng, vạn giáo nhất lý, nối tiếp đạo nghiệp của Tiền bối Phan Thanh. Từ năm 1949 tới nay thánh thất này vẫn là một thánh sở đơn lập, nghĩa là không tùy thuộc vào một hội thánh, tòa thánh nào. Khoảng gần cuối thập niên 60 của thế kỷ trước, sau một thỏa thuận liên giao hành đạo giữa một số thánh sở Cao Đài ở Sài Gòn và vùng phụ cận, thánh thất Bàu Sen đã vinh dự được chọn làm nơi đại diện cho toàn thể cộng đồng Cao Đài ở Sài Gòn, Chợ Lớn, Gia Định để hàng năm thiết thánh lễ mừng Chúa Giáng sinh.

Bốn thập niên trôi qua trong nhiều đổi thay của đất nước nói chung và Sài Gòn nói riêng, nhưng Bàu Sen vẫn trung thành, bền bỉ với vinh dự được thay mặt cộng đồng Cao Đài làm sáng danh Chúa trong Tam kỳ Phổ độ.

Kết thúc thánh lễ ở Bàu Sen bao giờ cũng là một tiệc chay thơm ngon, thanh khiết. Ăn chay để mừng Chúa Giáng sinh, các vị linh mục, nữ tu lại hòa chung niềm vui với Họ đạo Cao Đài, cùng quây quần dưới một mái thánh đường. Đó cũng là nét son tươi đẹp khoanh lại chặng đường một năm dài tu học sắp sửa kết thúc theo mấy tờ lịch đang mỏng dần trên vách. 

Cụ Nguyễn, một bậc trí thức khả kính, có lần bảo tôi rằng Cụ đã đi nhiều và nghe nhiều. Cụ đã từng ngồi giữa những giáo đường sang cả, lộng lẫy huy hoàng, và đã từng bao lần xúc động ngập tràn khi nghe những bài giảng hoặc lưu loát hùng biện, hoặc tinh tế chữ nghĩa, hoặc bóng bảy ngôn từ. Nhưng chính khi có dịp ngồi giữa những đạo hữu Cao Đài lam lũ, chất phác, ở một thánh thất rất bình dị như Bàu Sen và rồi lắng nghe cách bày tỏ mộc mạc, chân chất đến mức lắm khi tưởng như vụng về của những người bạn đạo áo trắng đơn sơ này, Cụ lại càng xúc động lãnh hội thêm sâu sắc ý nghĩa vì sao Chúa Cứu thế đã chọn một gia đình lao động thanh bần, và đã giáng sinh trong máng cỏ hèn mọn nơi hang đá lạnh lẽo giữa đêm đông tuyết giá.

LÊ ANH DŨNG