Ngài
đă đến vườn Nai. Từ xa năm đạo
sĩ nh́n thấy Ngài đi đến, họ bèn nói
nhỏ với nhau: “Đó là Tất Đạt Đa vô tích
sự. Chúng ta không nên tiếp đón một người
đă từ bỏ lối tu khổ hạnh như thế.
Hăy phớt lờ đi nếu ông ta đến gần chúng
ta”. Thế nhưng khi Đức Phật đi đến,
họ cảm thấy có một cái ǵ rất đặc
biệt toát ra từ thân tướng oai nghiêm của Ngài.
Họ quên cả kế hoạch phớt lờ mà trái
lại c̣n tự động đứng lên hết khi Ngài
đến gần. Với ḷng thành kính vô hạn, họ
vội vă chuẩn bị chỗ ngồi, dâng khăn
lấy nước cho Ngài và nói: “Hoan nghênh Tất Đạt
Đa đă đến vườn Nai. Chúng tôi rất vinh
dự khi bạn tiếp tục tu học với chúng tôi”.
Đức
Phật trả lời: “Tôi rất cám ơn ḷng tử
tế tiếp đón của các thầy. Song, xin quư
thầy hiểu cho, tôi hiện nay không c̣n là Tất Đạt
Đa như trước và cũng không nên gọi bằng
danh xưng đó nữa”.
Họ
bèn hỏi lại: “Vậy chúng tôi sẽ gọi Ngài
bằng danh xưng ǵ?”.
Đức
Phật trả lời: “Toàn thể thế giới đang
say ngủ trong vô minh. Khi một người nào đó khám
phá ra chân lư, th́ họ không c̣n bị ngủ mê nữa.
Nay tôi đă thức tỉnh, đă khám phá ra chân lư.
Bất cứ ai tỉnh thức như vậy đều
được tôn xưng là Phật”.
Lúc
đó, năm đạo sĩ với ḷng kính trọng vô
hạn nói: “Thưa Đức Phật, xin Ngài chỉ
dạy cho chúng tôi những ǵ Ngài đă thực hành để
chúng tôi có thể được thức tỉnh như Ngài”.
Để
trả lời câu hỏi của họ, Đức Phật
đă thuyết bài pháp đầu tiên. Bài pháp này gọi
là “Chuyển pháp luân” và “pháp” ấy chính là chân lư
mà Ngài đă khám phá. Ngài nói: “Này các thầy, các
thầy phải biết có bốn sự thật cao quư (Tứ
diệu đế). Thứ nhất là Khổ đế.
Đời sống này đầy dẫy những khổ đau
về già, bệnh, chết và bất hạnh. Sau những
lạc thú mà người ta săn đuổi chỉ c̣n
lại những khổ đau mà thôi. Ngay cả khi họ t́m
kiếm một vài sự hài ḷng nào đó, rồi họ
cũng sẽ chán nản với nó. Chẳng khi nào có
sự thỏa măn và an lạc thật sự.
Thứ
hai là Tập đế (nguyên nhân gây ra đau khổ).
Khi tâm trí chúng ta đầy những tham lam và dục
vọng, sẽ dẫn đến tất cả những
khổ đau. Thí dụ, nếu một người giàu có
tham đắm gia sản của ḿnh, th́ tính keo kiệt
của anh ta sẽ đem đến cho anh ta nhiều
nỗi khổ.
Thứ
ba là Diệt đế (sự chấm dứt khổ
đau). Khi chúng ta tẩy trừ tất cả những
tham lam và dục vọng ra khỏi tâm trí của chúng ta th́
những khổ đau sẽ chấm dứt. Chúng ta sẽ
tận hưởng sự an lạc và hạnh phúc mà không
ngôn từ nào có thể tả được.
Thứ
tư là Đạo đế. Con đường dẫn đến
chấm dứt tất cả khổ đau. Nếu chúng ta
tránh làm hại sự sống của kẻ khác, nếu chúng
ta tập trung được ư chí của ḿnh và nếu chúng
ta đạt được trí tuệ, th́ mỗi người
chúng ta đều có thể tận hưởng hạnh phúc
trọn vẹn, chấm dứt được tất
cả khổ đau.
Khi
họ nghe Đức Phật giảng dạy về Pháp
Tứ diệu đế này, năm đạo sĩ
cảm thấy hạnh phúc như người t́m thấy
kho báu vàng bạc. Họ nói: “Thưa Đức Phật, Ngài
quả thật đă t́m ra chân lư. Xin Ngài hăy dạy chúng
tôi con đường đạt được trí
tuệ và hạnh phúc chân thật, chúng tôi xin nguyện
sẽ làm đệ tử của Ngài”.
Lúc
Đức Phật thuyết bài pháp đầu tiên này,
rất nhiều chư thiên đến nghe và bay đến
cuối địa cầu ca ngợi: “Đức Phật
bắt đầu thuyết pháp độ sinh. Cả
thế giới đều đón mừng”.