|
|
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
Trở lại trang chánh của Website Thiên Lư Bửu Ṭa
|
Trời Cali mấy hôm nay thời tiết đă biến chuyển đổi thay. Mới buổi sáng nắng rực rỡ trên hàng cây, buổi chiều đă có sương khoác kín lăng đăng trên lối về. Một chút gió heo may đă lành lạnh hắt hiu đủ cho ḷng chúng ta chùng xuống với chiếc lá rơi nhẹ trên mặt hồ tĩnh lặng như gương. Dẫu không nh́n thấy đâu đây “Một chiếc lá ngô đồng vừa rơi, mọi người đă nh́n thấy mùa thu trở về” (Ngô đồng nhất diệp lạc. Thiên hạ cọng tri thu). Chỉ thấy sương khói xây thành cũng đủ cho ḷng nhau se sắt đón thu sang. Đă hơn hàng tỷ năm từ khi có sự hiện hữu trái đất này trong vũ trụ mênh mông, mùa thu đă ra đi và trở lại biết bao nhiêu tỉ lần theo chu kỳ tuần hoàn của tạo hóa. Mùa thu, cái thời tiết lăng mạn trữ t́nh của thiên nhiên đă trở thành đề tài tuyệt diệu vô tận trong kho tàng văn chương nghệ thuật của nhân loại. Nó đă tạo nên bao nhiêu thi hào, thi bá lỗi lạc Đông Tây kim cổ. Không có một nhà khảo cứu văn học thế giới nào, tổng hợp cho hết được những áng văn chương toàn bích ca ngợi mùa thu. V́ hầu như trong tất cả những thi sĩ của mỗi quốc gia khi mới bắt đầu yêu thơ và chọn con đường sáng tạo thi ca như một nghiệp dĩ cao quư, đều xác quyết không thể nào từ chối hấp lực tuyệt vời đầy xúc động nghệ thuật của mùa thu. Hàng ngàn năm trước, khi địa vị của ḍng thơ Đường được đánh giá tuyệt đỉnh của nền văn học Trung Hoa, đă khai mở từ thời Sơ Đường dưới thời Vua Cao Tổ năm Vũ Đức Nguyên Niên đến thời kỳ Văn Đường dưới thời vua Chiêu Tuyên Đế, kéo dài lịch sử Đường Thi lên đến cả ngàn năm. Tuy nhiên những bài thơ ca ngợi mùa thu của Lư Bạch, Vương Duy, Lưu Vũ Tích, Giả Đảo, Thôi Hiệu, Vương Hàn, Đỗ Phủ... cho đến bây giờ chúng ta có dịp đọc lại vẫn cảm nhận cái thâm hậu, kỳ tuyệt cao khiết biết dường nào. Đêm thu, trăng lặn, quạ kêu, sương đầy trời, hàng phong bên sông, ngọn lửa thuyền chài hắt hiu, nửa khuya tiếng chuông chùa ngân nga làm rung động sóng nước, Trương Kế đă viết nên bài thơ để đời:
Nguyệt lạc ô đề sương măn
thiên
Trăng tà, tiếng quạ kêu sương Một cảm tác về đêm trăng mùa thu bơi thuyền ở Hồ Động Đ́nh của Lư Bạch:
Động Đ́nh Hồ tây thu nguyệt
huy
Trăng thu soi sáng Động Đ́nh Những thi văn tài lỗi lạc của thế giới văn chương Tây Phương thường được nhắc nhở đến nhiều nhất là Charles Beaudelaire, Paul Verlaine, Anatole France... đă sáng tác nhiều thi phẩm ca ngợi mùa thu diễm tuyệt. Chính những trường phái thi ca lăng mạn, tượng trưng vào cuối thế kỷ 19 ở Pháp đă tạo nên những ảnh hưởng sâu đậm, đối với các thi sĩ Việt Nam như trường hợp của Xuân Diệu, Lưu Trọng Lư, Thế Lữ, Huy Cận, Vũ Đ́nh Liên... tạo thành văn học sử của trường phái thơ mới ở thời điểm tiền chiến. Chúng ta hăy lắng nghe bài thơ tả cảnh thu của Huy Cận:
Nai cao gót lẫn trong mù Mùa thu đă thực sự vực dậy trong tiềm thức chúng ta những kỷ niệm êm đềm của một thời tuổi trẻ. Những con phố tịch liêu. Những tháp cổ rêu phong. Những am mây sầu thảm. Những tiền kiếp u trầm có nhau. Những tảng đá xanh trầm mặc. Những hàng cây tĩnh tâm khoác áo sương mù. Những ngọn đỉnh gió hú hoang tịch ngàn năm. Trong cuộc trường chinh ngôn ngữ hiện hữu với bao nhiêu thăng trầm theo mệnh số, chúng ta đă bao nhiêu lần gọi thu về đuổi nắng chói chang đi. Những buổi chiều thu đẫm ướt nỗi buồn vơ vẩn, cám dỗ ta bằng nỗi quạnh hiu, bằng những chiếc lá vàng rơi trên lối về lẻ loi như cánh hạc xa bầy:
Em không nghe mùa thu
Em không nghe rừng thu Trong Thi Nhân Việt Nam xuất bản từ năm 1941, Hoài Thanh - Hoài Chân đă nhận định về nhà thơ Lưu Trọng Lư: “à Lưu Trọng Lư có những bài thơ cứ vương vấn trong trí tôi hằng tháng, lúc nào cũng như văng vẳng bên tai. Bởi v́ thơ Lư nhiều bài thực không phải là thơ, nghĩa là những công tŕnh nghệ thuật, mà chính là tiếng ḷng thổn thức cùng ḥa theo tiếng thổn thức của ḷng ta...“ Không phải chỉ có nước Trung Hoa cổ là một mùa thu bát ngát, ở xứ Việt Nam mùa thu vẫn tạo nên những cảnh trí thật mơ màng quyến rũ đấy chứ. Bằng chứng đối với văn nhân thi sĩ nước ta trong suốt cuộc hành tŕnh phát huy văn hóa dân tộc, đề tài mùa thu vẫn ghi nhận vượt trội hơn những cảm hứng so với số lượng sáng tác những mùa khác trong năm. Với cảnh trời thu man mác thơ mộng, sương khói lăng đăng giăng khắp núi đồi, đă thoáng hiện năo nề trong Đoạn Trường Tân Thanh của cụ Nguyễn Du, trong Chinh Phụ Ngâm Khúc của Đặng Trần Côn và Đoàn Thị Điểm, trong Bích Câu Kỳ Ngộ của Vô Danh Thị, ... trong những bài Thu Ẩm, Thu Điếu của Tam Nguyên Yên Đỗ, trong thơ của thi sĩ Tản Đà Nguyễn Khắc Hiếu chan chứa những nỗi niềm thu bi thiết:
Ngọn gió thu phong rụng lá
vàng
Ngọn gió thu phong rụng lá
hồng Xuân Diệu, một trong những nhân vật tiên phong của phái thơ mới, chống lại những khuôn ṃn sáo cũ, câu nệ quá đáng vào niêm luật tù túng không tạo cho hồn và ư thơ bay bổng lên đỉnh cao của nghệ thuật. Nếu nói đến thơ t́nh th́ Xuân Diệu được công nhận trải qua thời gian vài thập niên ông vẫn giữ địa vị đặc thù trên thi đàn Việt Nam. Tuy nhiên, về cảm xúc sáng tác từ gợi ư mùa thu, Xuân Diệu cũng tạo nên những thành tích đáng kể qua những thi phẩm như: Nguyệt Cầm, Nhị Hồ, Ư Thu... và Đây Mùa Thu Tới:
Rặng liễu đ́u hiu đứng chịu
tang
Hơn một loài hoa đă rụng cành
Thỉnh thoảng nàng trăng tự
ngẩn ngơ
Mây vẫn từng không, chim bay
đi Từ khi tuổi vừa chớm yêu đương, tôi đă có những nỗi buồn vu vơ khi tiết trời se sắt lạnh, lá bàng rơi trên lối đi về trong thành phố mái rêu phong cổ kính chứng tích của một thuở “Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo. Ngơ cũ lâu đài bóng tịch dương” (Bà Huyện Thanh Quan). Trong thơ Chế Lan Viên, ông vẽ nên những cảnh điêu tàn, niềm luyến tiếc đến một thuở vàng son, oanh liệt ngày xưa. Ông có trí tưởng tượng phong phú, tuy nhiên, những chữ ông diễn tả giản dị, đơn sơ nhưng không đánh mất nét thơ mộng bất ngờ. Chúng ta hăy lắng nghe những lời than thở của tâm trạng năo nề đón thu sang:
Chao ôi! Thu đă tới rồi sao?
Thu đến đây! Chừ, mới nói
răng? Qua đến câu chuyện t́nh thu buồn của T.T.KH với những tâm sự năo nề ẩn chứa một cách xót xa cay đắng trong những bài thơ Hai Sắc Hoa Ty Gôn, Bài Thơ Thứ Nhất, Đan Áo Cho Chồng, Bài Thơ Cuối Cùng... đă hơn một thời gây nhiều xúc động trong giới văn học:
...Từ đấy, thu rồi, thu lại
thu
...Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc
đời
...Nếu biết rằng tôi đă lấy
chồng Tất cả vật chất hiện hữu trong thế gian này sẽ hủy hoại qua thời gian. Chỉ có thế giới siêu tưởng mới là nơi chốn thi nhân hy vọng gởi gắm ít nhiều khổ đau miên viễn. Như trường hợp thi sĩ Đinh Hùng đă đào sâu trong huyệt mộ dĩ văng, để t́m lại bóng h́nh yêu dấu của người t́nh muôn thuở:
...Trời cuối thu rồi - Em ở
đâu? Bốn bề bát ngát buồn hiu hắt, những cành khô khẳng khiu in trên nền trời trắng đục chẳng khác nào bức tranh thủy mạc của thiên nhiên quá tuyệt vời, chỉ có mắt nh́n của nghệ sĩ mới khám phá ra từ ngàn năm tác phẩm vĩ đại đó. Chúng ta không ngạc nhiên đă thẩm thấu trong tâm hồn những nhà văn nhà thơ Thanh Tịnh, Thế Lữ, Hồ Dzếnh, Thâm Tâm... Và măi cho đến thời kỳ hậu chiến, chúng ta khám phá càng nhiều hơn những tác phẩm lừng lẫy của thi đàn văn học miền Nam. Trong cái thế giới ngôn ngữ thi ca đầy mê hoặc của Bùi Giáng, ông đă tạo nên cái sắc thái ḥa hợp đầy kỳ ảo thần t́nh của hai ḍng văn học uyên bác Đông Tây trong những thi tập Mưa Nguồn, Lá Hoa Cồn, Ngàn Thu Rớt Hột, Đêm Ngắm Trăng... và hơn hàng ngàn bài thơ ông sáng tác gần nửa thế kỷ, ông như một biểu tượng thiên tài lỗi lạc của văn học hiện đại. Trong số lượng thơ mênh mông đó, mùa thu cũng đă khiêm nhượng xuất hiện bàng bạc trong tâm hồn thi sĩ:
...Phải là nguyệt giữa đêm
rằm?
Kể từ thu tạ lên đàng? Bước vào cái không khí đầy ảo giác mơ hồ, trữ t́nh của Nguyên Sa. Thơ t́nh của ông đă thoát khỏi những băn khoăn, siêu h́nh. T́nh yêu hiển lộng thánh hóa trong một phối cảnh thiên nhiên tuyệt vời của mùa thu kiều diễm:
Tôi đă gặp em từ bao giờ
Có phải em mang trên áo bay
Có phải mùa thu sắp sửa về
Có phải rằng tôi chưa được
quen
Buổi tối tôi ngồi nghe sao
khuya
Tôi không biết rằng lạ hay
quen Trong sinh hoạt thi ca ở hải ngoại... Du Tử Lê, nhà thơ được công nhận như một thi sĩ hàng đầu viết về t́nh yêu hiện nay. Ông có sức sáng tạo phong phú, mỗi năm đều tŕnh làng dăm ba tác phẩm thơ văn. Riêng trong thi tập “Ở Chỗ Nhân Gian Không Thể Hiểu”, Du Tử Lê xuất sắc với nhiều bài thơ ca ngợi mùa thu t́nh ái, ngôn ngữ mới lạ, phù thủy, lôi cuốn và mê hoặc. Chúng tôi yêu nhất “Bài Nhân Gian Tháng Tám” của ông:
Buổi chiều xám chỗ ngồi tôi
tháng tám
Em mười bảy bước chân vào
tháng chạp
Đêm cao ốc bàn tay buồn, mắt
lặng
Em bước xuống cuộc đời tôi ảm
đạm
Nếu em biết có lần tôi đă hỏi
Bài thơ nhỏ gói nỗi sầu vô
hạn Đêm tháng tám, chỗ ngồi tôi lửa cháy Đến lúc t́nh yêu được quan niệm sâu xa hơn, vượt thoát ra khỏi những trăn trở khổ đau của định mệnh. T́nh thương mới đích thực rộng lớn thăng hoa giữa con người với con người. Đó mới là giây phút hạnh phúc, sứ mệnh giác tha độ lượng của người nghệ sĩ, luôn luôn muốn đề cao cái đẹp vĩnh cửu của tâm hồn. Giữa cảnh trí tiêu điều mùa thu, một người ở tù nhiều năm trở về thăm lại làng xưa, nhà thơ Tô Thùy Yên đă giữ được tâm b́nh lặng ... Ông đă thẩm thấu triết lư sâu sắc của người phương Đông.
...Ta về cúi mái đầu sương
điểm
...Ta về như lá rụng về cội
...Ta về như hạc vàng thương
nhớ Mang tâm trạng của kẻ tha hương lúc nào cũng nhớ về cố xứ thân yêu. Nhà thơ Tuệ Nga đă biểu hiện nỗi niềm nhớ nhung trong những thi phẩm xuất bản ở hải ngoại. Không ngô đồng mà cũng vọng tưởng như “ngô đồng lác đác” trong ḷng khi trời hiu hắt thu sang:
Ngô đồng lác đác báo Thu sang
Mực hoen ḷng giấy t́nh ngăn
lối Hằng đêm chúng ta nh́n lên bầu trời lấp lánh hàng muôn triệu v́ sao, đâu có biết những thiên hà xinh đẹp thơ mộng đó, xa cách chúng ta hàng chục tỉ năm ánh sáng, có nhiều thiên hà đă mất hút từ lâu, hôm nay chúng ta mới nh́n thấy ánh sáng. Những biến thiên của vũ trụ cũng chỉ là những hiện tượng sắc không, nên thời tiết mùa thu của mỗi năm thường thay đổi. Tuy nhiên, những tác phẩm ca ngợi mùa thu th́ vĩnh cửu, vượt thời gian. Cứ mỗi năm, khi bước chân trẻ thơ rộn ră trên đường đến lớp học hay reo vui với nhịp trống múa lân giữa muôn sắc màu lộng lẫy, của những chiếc lồng đèn thắp sáng mừng đón Tiết Trung Thu, theo truyền thống Dân Tộc, tâm hồn người tha hương cũng xao xuyến bâng khuâng, tưởng nhớ đến những chuỗi ngày thơ ấu trên quê hương Việt Nam thanh b́nh. Con đường quen thuộc, buổi sáng đi qua, buổi chiều trở lại như nhịp đập buồn bă của trái tim người lữ khách già nơi ngh́n dặm quê người. Giữa những hàng cây thay lá gần hai mươi năm qua ṛng ră, miệt mài, thầm lặng. Cũng như sáng hôm nay, chính ta khám phá mùa thu đă hiên ngang trở về, thong thả, b́nh an theo mây trời hạ xuống nhân gian, từng bước lụa là êm ả đầy quyến rũ trữ t́nh. Ḷng ta cũng rạo rực yêu với thu. Nói thầm với thu sao mà dễ thương quá như thuở ban đầu tỏ t́nh với em hồn nhiên và trong sáng như hoa cỏ trong khu vườn dấu yêu, nơi một góc trời Đà Nẵng đầy thơ mộng. Nếu hiểu được thời gian và không gian là khoảnh khắc vô thường, th́ ta đang ở Cali hay phương trời nào khác, mùa thu vẫn không bội phản từ trong tâm thức thủy chung với nỗi đau của đất trời nơi cố quận thân thương.
|
|
Thiên-Lư Bửu-Ṭa, 12695 Sycamore Ave, San Martin, CA 95046 - USA. Tel: (408) 683-0674 Website: www.thienlybuutoa.org Email Sơ đồ hướng dẫn tới TLBT
|