Theo định nghĩa thì trong nhóm từ ngữ này có hai hành động khác nhau là hòa giải và hòa hợp. Nói đến hòa giải là mặc nhiên nhìn nhận có bất đồng ý kiến, có thù hận nên mới cần hòa giải. Nói đến hòa hợp là mặc nhiên nhìn nhận không còn bất đồng ý kiến, không còn thù hận nên mới hòa hợp được. Do đó cần đặt vấn đề hòa giải cho thật rõ ràng chính xác trước khi đặt vấn đề hòa hợp vì phải có hòa giải rồi mới hòa hợp được. Vậy hòa giải về việc gì ? Hòa giải giữa ai với ai ? Hòa giải như thế nào ? Tại sao phải hòa giải ?

1. Trước hiện tình đất nước và trong công cuộc đấu tranh, có ba nguyên nhân và sự việc đưa đến bất đồng ý kiến, hận thù là : tranh chấp cá nhân, tranh chấp tổ chức, đấu tranh giai cấp.  Mỗi sự việc đều có những lý do riêng biệt của nó nhưng "tranh chấp cá nhân và tranh chấp tổ chức" không phải là những sự việc có tầm vóc hận thù dân tộc... nên chưa cần bàn đến. Chỉ có "đấu tranh giai cấp" do đảng CSVN chủ trương và áp dụng trong nhiều chục năm qua... gây ra biết bao nhiêu tan thương đổ nát hận thù dân tộc.

Do đó, hòa giải ở đây là hòa giải hận thù dân tộc, hòa giải giữa đảng CSVN và dân tộc Việt-Nam hay nói rõ hơn là hòa giải giữa tập đoàn độc tài lãnh đạo cộng sản với thành phần dân tộc bị trị, bị cộng sản trả thù đàn áp khủng bố tù đày giết hại cướp của....

Vậy hòa giải như thế nào ? Đảng CSVN đã gây hận thù dân tộc, đảng CSVN phải công khai nhìn nhận sai lầm tội lỗi, công khai xin lỗi đồng bào dân tộc Việt-Nam. Theo nguyên lý ở đời : ai gây hận thù phải xin hòa giải với nạn nhân hận thù... chớ không bao giờ có việc người bị hành hung đàn áp khủng bố tù đày lại đến xin hòa giải với kẻ hành hạ mình. Và sự hòa giải chỉ có thể thực hiện và chấp nhận khi nào các nguyên nhân gây ra hận thù được giải tỏa, được xóa bỏ... nghĩa là khi nào "đấu tranh giai cấp" không còn ở Việt-Nam

Và tại sao phải hòa giải ?  Từ trước đến nay, đảng CSVN  luôn luôn chủ trương giai cấp đấu tranh, vô sản chuyên chính và độc quyền lãnh đạo. Đây là những nguyên nhân đã gây ra chiến tranh với bao nhiêu tàn phá hận thù chia rẽ... đưa đến tình trạng suy thoái đất nước xã hội ngày nay. Nếu tình trạng này kéo dài, dân tộc Việt-Nam sẽ đi về đâu ? Do đó, vì tương lai đất nước, vì sự sống còn và quyền lợi dân tộc, những nguyên nhân đã gây ra phân hóa và hận thù dân tộc phải được xóa bỏ, giải quyết tận gốc rễ của nó.... nghĩa là CSVN phải công khai tuyên bố hủy bỏ giai cấp đấu tranh, hủy bỏ vô sản chuyên chính, hủy bỏ  độc quyền lãnh đạo. Và chỉ khi nào những sự hủy bỏ này được thực hiện, được pháp chế định... đồng bào dân tộc mới tin.

2. Chúng ta đừng bao giờ tin CSVN. Qua kinh nghiệm quá khứ, lời nói và việc làm của CSVN không bao giờ đi đôi. CSVN đã nhiều lần kêu gọi đoàn kết liên hiệp, hòa giải hòa hợp.... nhiều lần lợi dụng tình cãm dân tộc lòng yêu nước làm chiêu bài  tiêu diệt người quốc gia, lừa gạt quốc tế.... cụ thể như :

          - Thời kỳ 1945-46 : CSVN kêu gọi đoàn kết liên hiệp thành lập Mặt Trận Việt Minh chống thực dân Pháp để rồi phản bội thanh trừng "trí phú địa hào", bắt tay với Pháp loại trừ các đảng phái quốc gia.

          -  Thời kỳ sau Hiệp Định Genève 1954 : CSVN kêu gọi hiệp thương thống nhất, hòa hợp gia đình... nhưng rồi thành lập Mặt Trận Giải phóng Miền Nam, gây chiến tranh, đánh phá chia rẽ dân tộc, gây tan thương ly tán cho bao nhiêu triệu gia đình từ Nam đến Bắc. Lời kêu gọi hòa hợp của CSVN đã bị đảo ngược thành chia rẽ hận thù.

          - Thời kỳ hòa đàm 1968-1973 : CSVN cũng kêu gọi hòa giải hòa hợp và chánh thức ký kết Hiệp Định Paris 73 trước dư luận quốc tế, chấp nhận hòa giải hòa hợp dân tộc nhưng rồi tung quân đánh chiếm miền Nam, hành hạ tù đày trả thù đồng bào miền Nam. Ngay cả đối với cái tổ chức con đẻ của họ là Mặt trận Giải phóng miền Nam, sau ngày 30 tháng 4-75, CSVN cũng đã phản bội, giải tán tổ chức loại trừ đồng chí... nên mới có sự việc chống đối của Nguyễn Hộ, Nguyễn văn Trấn..v.v.....

Tóm lại, khi nào CSVN kêu gọi đoàn kết liên hiệp, hòa giải hòa hợp.... là lúc họ yếu, là vì nhu cầu giai đoạn của họ chớ không bao giờ họ có thực tâm cả. CSVN chỉ lợi dụng hòa giải hỏa hợp để làm chiêu bài đánh động tình cãm dân tộc, xoa diệu chống đối, lừa gạt dư luận.... cứu nguy đảng và chế độ của họ mà thôi.

3. Thực tế của vấn đề hòa giải hòa hợp dân tộc hiện nay như thế nào ?  Cho đến nay, chưa bao giờ CSVN kêu gọi hòa giải. Đổ Mười, Võ văn Kiệt chỉ kêu gọi xóa bỏ hận thù, hòa hợp xây dựng đất nước theo định hướng XHCN nhưng đảng và nhà nước cộng sản vẫn tiếp tục quản thúc giam cầm  những người khác chánh kiến, từ chính trị đến tôn giáo.

Chỉ có vài phe nhóm, tổ chức, mặt trận, phong trào nào đó... gọi là đấu tranh chống cộng ở trong và ngoài nước và vài chục đảng viên cộng sản thất sủng về hưu... lên tiếng kêu gọi hòa giải hòa hợp dân tộc, lấy chiêu bài này làm thủ thuật tiến thân vì tham vọng quyền hành hay vì hận thù cá nhân.

Họ kêu gọi hòa giải hòa hợp với những ai ? Với những thành phần mà họ gọi là bị bịp bị gạt, với những người cộng sản thức tỉnh lương thiện tiến bộ.... nghĩa là với những người đã từng gây ra chiến tranh gây ra hận thù dân tộc, đã từng trách nhiệm tình trạng đất nước ngày hôm nay.

Và họ kêu gọi ai hòa giải hòa hợp với những thành phần bị bịp bị gạt, với những người thức tỉnh lương thiện tiến bộ ? Có thể hiểu là họ kêu gọi đồng bào thầm lặng, thành phần đa số dân tộc. Kêu gọi như thế tức là họ gián tiếp gây hậu thuẩn cho CSVN, làm lợi cho CSVN thay vì đánh phá CSVN. Họ đang ve vãn CSVN để tiến thân. Họ đang cùng những người cộng sản gọi là bị bịp bị gạt thức tỉnh lương thiện tiến bộ hình thành thực thể đối lập giả tạo. Họ đang chạy theo và tôn vinh những người cộng sản thất sủng không có thực quyền, chỉ chống đối miệng, đả kích vì mất quyền lợi. Họ có tội với dân tộc.

4. Người Việt quốc gia tự do chúng ta đừng bao giờ tin những lời kêu gọi hòa giải hòa hợp của các phe nhóm tổ chức mặt trận phong trào này vì đó là những chiêu bài làm lợi cho CSVN mà thôi. Thái độ của  chúng ta cần được minh định như sau :

          - Đối với CSVN, dứt khoát không có hòa giải hòa hợp vì bản chất của cộng sản là dối láo tráo trở thủ đoạn, luôn luôn sử dụng hòa giải hòa hợp làm chiêu bài lừa gạt, cứu nguy đảng và chế độ.

          - Đối với những người cộng sản gọi là bị bịp, thức tỉnh lương thiện tiến bộ... đang lên tiếng chống đối tập đoàn đồng chí lãnh đạo của họ, chúng ta cũng không hòa giải hòa hợp vì không thể tin tưởng họ... nhưng chúng ta cũng không chống đối  đả kích họ, để cho họ tiếp tục đánh phá lẫn nhau.

          - Đối với các phe nhóm tổ chức mặt trận phong trào gọi là chống đối CSVN nhưng đang vận động cho chiêu bài hòa giải hòa hợp, kêu gọi chuyên viên về cộng tác xây dựng đất nước... chúng ta nên lưu ý cảnh giác họ đừng tiếp tay cho cộng sản, làm hại dân tộc.

          - Đối với những tổ chức đảng phái đấu tranh chống cộng và đa số đồng bào thầm lặng, chúng ta tiếp tục vận động kêu gọi kết hợp tạo lực đấu tranh, thống nhứt quan điểm lập trường đường lối để sẵn sàng đáp ứng mọi diễn biến, yểm trợ quốc nội.

5. Tóm lại và để kết luận, vấn đề hòa giải hòa hợp không cần đặt ra với dân tộc Việt-Nam. Vấn đề hận thù dân tộc là do CSVN gây ra với những nguyên nhân giai cấp đấu tranh, vô sản chuyên chính và độc quyền lãnh đạo. Ngày nào các nguyên nhân này không còn ở Việt-Nam thì mặc nhiên dân tộc Việt-Nam tự động đoàn kết hợp lực xây dựng đất nước.

Muốn có hòa giải hòa hợp dân tộc, những ai đã gây ra hận thù phân hóa dân tộc phải có những hành động thay đổi thực sự và công khai xin lỗi quốc dân đồng bào để chứng minh thực tâm  thay vì nói miệng hứa suông, lừa gạt dư luận với những từ ngữ "sẽ làm, sẽ có" như trong nhiều chục năm qua mà thực sự là không có gì hết.

Giữa đồng bào dân tộc Việt-Nam, không bao giờ có hận thù nên không đặt hòa giải hòa hợp làm vấn đề... mà chỉ tha thiết muốn có một đời sống tự do dân chủ công bằng tiến bộ.

VŨ  TRÍ

Paris, ngày 27 tháng 11 năm 1999